خانه کتاب افغانستان
جلد اول کتاب "بلخاب، تاریخ، فرهنگ و اجتماع" نوشته حسین رهیاب (بلخی) در ماه حوت/اسفند ۱۳۹۸ توسط انتشارات صبح امید در کابل به چاپ رسید. این کتاب که حاصل چهار سال فعالیت و تحقیق مستمر نویسنده در ارتباط با تاریخ و جغرافیای ولسوالی بلخاب از توابع ولایت سرپل است، در مجموع در ۱۸ فصل تدوین شده است. جلد اول کتاب شامل سه فصل و جلد دوم (در حال تدوین) شامل ۱۵ فصل دیگر است.
نویسنده در فصل اول کتاب تحت عنوان "بلخاب در یک نگاه" به معرفی اجمالی ولسوالی بلخاب پرداخته است. در این فصل عناوین زیادی وجود دارد که خواننده را با بلخاب آشنا می کند. جغرافیای بلخاب، اقوام ساکن در بلخاب، جمعیت بلخاب، راه های بلخاب، اقتصاد بلخاب، وجه تسمیه بلخاب، گیاهان بلخاب، مسئولین اداری بلخاب، قاضی های بلخاب، چشمه های بلخاب، معارف بلخاب، معادن بلخاب، امکانات بلخاب، مراکز صحی بلخاب، زراعت در بلخاب، تولیدات بلخاب، صنایع دستی بلخاب، آثار تاریخی بلخاب، مناظر دیدنی بلخاب، بازی های محلی بلخاب، مدارس بلخاب، مزارات بلخاب، مشاهیر بلخاب و شهدای بلخاب برخی از عناوین فصل اول کتاب بلخاب است که به صورت مختصر به معرفی گرفته شده اند.
بلخاب، در مسیر تاریخ، فصل دوم کتاب بلخاب است. در این فصل نویسنده تاریخ بلخاب را از دوران اولیه آغاز کرده و تا دوره جدید (۱۳۹۸) ادامه داده است. در این فصل تاریخ منطقه به دوره های مختلفی تقسیم شده است. دوره ماقبل تاریخ، دوره اساطیری، دوره اوستایی، دوره ماقبل اسلام، دوره ما بعد اسلام، دوره عبدالرحمان، دوره حبیب الله تا کودتای ۷ ثور ۱۳۵۷، دوره خلق، دوره احزاب، دوره طالبان و دوره جدید از جمله مباحث این فصل از کتاب است. نویسنده در این عناوین تلاش کرده است با بررسی اجمالی هر یک از دوره ها به حوادث و تحولات منطقه بلخاب در آن دوره پرداخته و تاثیر آن را در بلخاب نشان دهد. بخش عمده این فصل بررسی تاریخ معاصر و تحولات ۴۰ ساله اخیر است که چند عنوان اصلی را شامل می شود. در این قسمت نویسنده با شرح قیام مردم بلخاب علیه نظام خلقی در سال ۱۳۵۸ آثار این قیام را در مناطق اطراف بررسی کرده و سپس حوادث دوره احزاب و مقاومت در برابر طالبان را به صورت مشروح گزارش کرده است.
سومین فصل از کتاب بلخاب معرفی قریه های بلخاب است که نزدیک به دو سوم از حجم کتاب را در بر می گیرد. نویسنده در این فصل به معرفی تفصیلی روستاها و مناطق بلخاب پرداخته است. در این فصل تمام روستاهای کوچک و بزرگ بلخاب در ۵۳ عنوان و در حدود ۴۰۰ صفحه از کتاب به صورت مشروح معرفی شده اند. این فصل از کتاب ابتکار جدیدی در کارهای جغرافیایی است.
در معرفی روستاها ابتدا به محدوده روستا، وجه تسمیه، بخش ها و محله های روستا اشاره شده است. سپس امکانات، وضعیت دینی، فرهنگی، اقتصادی، تاریخی، مناظر دیدنی، کوه ها، راه ها، جمعیت، معیشت و ... بررسی شده است. در پایان معرفی روستا ها نویسنده کوشیده است بزرگان و شخصیت های قدیمی و معاصر روستا را معرفی کند.
منابع کتبی و شفاهی آخرین بخش کتاب بلخاب است که می تواند نشان دهنده ابعاد بزرگ پژوهش شفاهی و نقش آن در این نوع آثار باشد، خصوصا که منابع کتبی مستقیم در ارتباط با جغرافیای این نوع مناطق وجود ندارد.
این کتاب در قطع وزیری و در ۷۰۸ صفحه در زمستان ۱۳۹۸ در کابل و توسط نشر صبح امید منتشر شده است. بهای پشت جلد این کتاب پر حجم ۷۰۰ افغانی یا معادل آن است.
